Afscheid
Na ruim vier jaar krijgt Stromenland een nieuwe bestuurder: Bas Wesseldijk. Hij is ervaren geraakt in een ander samenwerkingsverband, De Meijerij in Den Bosch en omgeving en heeft het stokje inmiddels overgepakt.
Ik vertrek naar elders. Elders raakt ingevuld tijdens een sabbatical van ongeveer een half jaar waarin ik mijn (waarschijnlijk) laatste baan zoek. Ik wil ervaring opdoen met een andere kant van het leven dan ‘werken’. Hoe dat is, zal vanaf 16 november blijken.
Ik kijk kritisch terug op de afgelopen vier jaar. Wat is door middel van het samenwerkingsverband bereikt voor leerlingen, leerkrachten, ouders, schooldirecteuren en samenwerkingspartners waarmee het doel van de ‘meest passende plek in het onderwijs’ dichterbij is gebracht? Waarmee het doel van kwalitatief sterk en inclusiever onderwijs dichterbij is gekomen?
Het is een strenge vraag afgezet tegen de oorspronkelijke opdracht van de samenwerkingsverbanden: zorgen dat minder leerlingen worden verwezen naar speciaal (basis) onderwijs en meer middelen in het reguliere basisonderwijs beschikbaar zijn om leerlingen thuisnabij onderwijs te laten volgen.
Het betekent een gegroeide gewoonte van verwijzen naar speciaal (basis) onderwijs, als het leren van een kind in het reguliere basisonderwijs echt niet lukt, ombuigen naar gespecialiseerde ondersteuning van leerkracht en leerling op de thuisnabije school. De evaluatie passend onderwijs (2020) laat zien dat door betrokkenen veel uit de kast is gehaald om dit bewust mogelijk te maken. Het is voor individuele leerlingen gelukt. Het is voor de leerlingen als groep niet gelukt, althans niet bij samenwerkingsverband Stromenland. Wat niet wil zeggen dat er geen ontwikkeling is. Iedereen kent passend onderwijs; er zijn uitgewerkte kaders en richtlijnen; waar het niet lukt is duidelijk waarom het niet lukt. Er is geld geïnvesteerd in de reguliere school, zoals bij de start van passend onderwijs is bedoeld. Er is een nieuw Ondersteuningsplan (strategisch plan) wat zegt: Regulier (onderwijs) tenzij.
Regulier onderwijs spant zich met beperkte structurele middelen enorm in, ook voor passend onderwijs. Maar redt het niet met alle extra ondersteuningsvragen van leerlingen. En de scholen voor speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs zijn beschikbaar, en worden bevestigd in hun bestaansrecht. De enige echte oplossing om Regulier onderwijs, tenzij waar te maken, is het verplaatsen van expertise, leerkrachtcapaciteit en ‘huisvesting’ van speciaal naar regulier onderwijs. Het betekent doorbreken van een historisch gegroeide inrichting van onderwijs die exclusie legitimeerde.
Het vaandel van inclusie(ver) onderwijs is gehesen. Dat helpt. Wat ook helpt is tijd: voor het proces van de omslag, het opnieuw uitvinden, wennen, vertrouwen, ervaring opbouwen. En positieve feedback uit de (maatschappelijke) omgeving in plaats van projectie op het onderwijs van alles wat niet lukt met kinderen.
Het perspectief is stap voor stap naar Regulier tenzij met de hele school en met het onderwijs aan alle leerlingen. Door het grote vermogen tot differentiatie op de reguliere basisschool in te zetten voor inclusiever denken en voorkomen dat het leidt tot exclusie en de stap een andere school.
Binnen Stromenland zijn de relaties tussen de schoolbesturen goed: regulier onderling en met speciaal onderwijs. Er ligt een inhoudelijke en planmatige basis om de volgende stap te zetten. Regulier tenzij zit tussen de oren.
Gebruik de tijd die minister Slob ons geeft: tot 2035 om inclusiever onderwijs te creëren. Die tijd is nodig, leert ervaring in het buitenland waar de groei naar inclusiever onderwijs al is ingezet. Maar wel beginnen, de tijd benutten om te proberen, te wennen, te mislukken en er in te gaan geloven. Doe het, dan word je een grote kracht: directeuren, leerkrachten, ondersteuners passend onderwijs, bestuurders, ouders en leerlingen, samenwerkingspartners. Gebruik het samenwerkingsverband als vliegwiel voor de praktische ontwikkeling van scholen naar inclusiever onderwijs: Regulier tenzij.
Hartelijk dank aan een ieder voor de samenwerking afgelopen vier jaar. Samen sterker.
Tinie van Aalsum